เมื่อประเพณี "ยี่ เป็ง" ของประชาชนในภาคเหนือมาถึง หลายคนคงอดไม่ได้ที่จะปล่อยโคมลอย อธิษฐานจิต และชมความสวยงามของลูกไฟนับล้านดวงที่ลอยขึ้นสู่ฟากฟ้า หลายท่านคงไม่เชื่อว่าประชาชนในรัฐฉาน ก็มีการเฉลิมฉลองการลอยโคมที่ยิ่งใหญ่เช่นกัน ประเพณีนี้คืออะไร และมีความสำคัญอย่างไร

ขณะที่ชาวล้านนาในภาคเหนือของไทย กำลังร่วมเฉลิมฉลอง "ประเพณียี่เป็ง" ในคืนพระจันทร์เต็มดวง ประชาชนชาวเมียนมาร์นับหมื่นคนหลั่งไหลไปยังเมืองตองยี เมืองหลวงของรัฐฉาน ประเทศเมียนมาร์ เพื่อร่วมฉลองประเพณี "ตาซองได" หรือ ประเพณีลอยโคมประจำปี ที่รู้จักกันดีในเทศกาลแห่งแสงไฟเช่นกัน

ประเพณีตาซองไดจะจัดขึ้นในวันขึ้น 15 คํ่า เดือน 12 เช่นเดียวกับวันลอยกระทงของไทย ทั้งยังมีความคล้ายคลึงกับประเพณียี่เป็งของชาวล้านนาเป็นอย่างมาก โดยประชาชนในหลายหมู่บ้านจะร่วมกันทำบอลลูน หรือโคมลอยยักษ์จากกระดาษและไม้ไผ่ ก่อนที่จะนำไปปล่อยขึ้นสู่ท้องฟ้าในวันพระจันทร์เต็มดวง ซึ่งปีนี้คือวันอาทิตย์ที่ผ่านมา

ประเพณีนี้จัดติดต่อกันมาเป็นเวลาหลายร้อยปี และถือเป็นวันหยุดประจำปีของชาวพม่า หลังจากประชาชนได้ทอดกฐิน ถวายผ้าไตรจีวรแด่พระสงฆ์เป็นที่เรียบร้อยแล้ว ประชาชนจึงนำโคมลอยยักษ์เหล่านี้ลอยขึ้นสู่ท้องฟ้า เพื่อถวายเป็นพุทธบูชาแด่พระพุทธเจ้า ที่ประทับอยู่ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ รวมทั้งเป็นการลอยทุกข์ลอยโศกออกไปชีวิต

ในสมัยที่เมียนมาร์ ตกอยู่ภายใต้การปกครองของอังกฤษ อังกฤษได้ริเริ่มจัดการแข่งขันโคมลอยในปี 2437 เป็นครั้งแรก และมีการประกวดแข่งขันอย่างต่อเนื่อง ปัจจุบันมีการออกเเบบโคมลอยเป็นรูปทรงต่างๆอย่างสร้างสรรค์ มีการเฉลิมฉลองด้วยการละเล่นท้องถิ่น จุดดอกไม้ไฟ และตะโกนโห่ร้องเมื่อโคมลอยยักษ์ขึ้นสู่ท้องฟ้า

ท้ายที่สุดแล้ว ไม่ว่าจะเป็นประเพณีตาซองได ประเพณียี่เป็ง หรือแม้กระทั่งประเพณีลอยกระทง ถือเป็นประเพณีและวัฒนธรรมรากเหง้าอันเก่าแก่ที่มีลักษณะร่วมกัน ระหว่างประเทศเพื่อนบ้านหลายประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อย่างแยกกันไม่ออกเลยทีเดียว