culture corner ประจำวันที่ 18 ตุลาคม 2556
ช่วงนี้เรื่องนาฏศิลป์ไทยกำลังเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์กันมาก World Update ก็เลยจะพาคุณผู้ชมไปทำความรู้จักนาฏศิลป์ที่ได้ชื่อว่าเป็นต้นแบบของนาฏศิลป์ไทย นั่นก็คือโขนเขมร นาฏกรรมโบราณที่สวยงามและถือเป็นเพชรยอดมงกุฏของอารยธรรมเขมร
ภาพที่คุณผู้ชมเห็นอยู่นี้ ไม่ใช่การแสดงโขนของโรงละครแห่งชาติ หรืองานแสดงศิลปวัฒนธรรมไทยที่ไหน แต่เป็นการแสดงโขน หรือระบำหลวงของกัมพูชา ศิลปะการแสดงที่ถือว่าเป็นสุดยอดของวัฒนธรรมเขมร ที่รวบรวมทั้งความงามวิจิตรของเครื่องแต่งกายแบบโบราณ ความไพเราะของดนตรีเขมร และความอ่อนช้อยของลีล่าท่ารำแบบนางอัปสรไว้ด้วยกันในการแสดงชุดเดียว
ระบำหลวงกัมพูชา มีลักษณะคล้ายคลึงกับโขนและละครในของไทยอย่างมาก แตกต่างกันเพียงลักษณะการรำและเครื่องแต่งกายเล็กๆน้อยๆ จนทำให้มักมีข้อถกเถียงกันว่าโขนไทยลอกเลียนมาจากกัมพูชา หรือรำบำหลวงกัมพูชาลอกเลียนมาจากไทยกันแน่
อันที่จริง นาฏศิลป์กัมพูชาเรียกได้ว่าเป็นต้นแบบของศิลปะการร่ายรำชั้นสูงในแถบสุวรรณภูมิทั้งหมด สืบทอดมาตั้งแต่ในยุคที่อาณาจักรขอมรุ่งเรือง เป็นศูนย์กลางของภูมิภาค เมื่อกว่าพันปีมาแล้ว สังเกตได้จากท่าร่ายรำของนางอัปสรที่สลักอยู่บนผนังของนครวัด และโบราสถานเก่าแก่ของกัมพูชาหลายแห่ง
นาฏศิลป์ชั้นสูงของกัมพูชาสืบสานกันมายาวนาน จนกระทั่งขาดตอนไปในช่วงการปกครองของเขมรแดง ที่วัฒนธรรมชั้นสูงทุกอย่างถูกทำลายลงอย่างสิ้นเชิง ตั้งแต่พระราชวังหลวง ไปจนถึงตำรับตำรานาฏศิลป์และหัวโขน รวมถึงชุดนางรำ เมื่อหมดยุคเขมรแดง ทางการกัมพูชาจึงต้องรื้อฟื้นศิลปะระบำหลวงขึ้นมาใหม่ทั้งหมดโดยอาศัยดูแบบอย่างจากไทย ซึ่งเปรียบเป็นบันทึกอารยธรรมเก่าแก่ของกัมพูชาที่ยังสมบูรณ์ที่สุด
ด้วยเหตุนี้ จึงเรียกได้ว่าโขนไทย ได้แบบอย่างจากกัมพูชา และโขนกัมพูชา ก็ได้แบบอย่างจากไทยไปเช่นกัน
ผู้ที่สนับสนุนกิจการโขนละครของกัมพูชาอย่างจริงจังที่สุด ก็คือสมเด็จพระเรียมนโรดมบุปผาเทวี พระเชษฐภคินีของพระบาทสมเด็จพระบรมนาถนโรดมสีหมุนี กษัตริย์กัมพูชาองค์ปัจจุบัน พระมารดาของพระองค์เป็นนางรำในราชสำนักมาก่อน สมเด็จพระนโรดมบุปผาเทวีจึงทรงได้รับการฝึกฝนนาฏศิลป์ชั้นสูงมาตั้งแต่ทรงพระเยาว์ และยังเคยทรงรำหน้าพระที่นั่งในงานพระราชพิธีสำคัญๆหลายครั้ง รวมถึงแสดงภาพยนตร์เรื่อง "อัปสรา" ของสมเด็จพระนโรดมสีหนุ พระราชบิดา
สมเด็จพระนโรดมบุปผาเทวี ทรงนำคณะระบำอัปสรหลวงของกัมพุชาออกแสดงทั่วโลก ทำให้ชาวต่างชาติได้ประจักษ์ถึงความงามของศิลปะชั้นสูงของราชสำนักกัมพูชา และยังทรงตั้งโรงเรียนฝึกสอนโขนละครเพื่อให้เด็กๆชาวกัมพูชาที่สนใจ ได้เข้ามาร่วมสืบสานนาฏกรรมชั้นสูงของประเทศต่อไป
