culture corner ประจำวันที่ 11 ตุลาคม 2556

ตอนนี้ยังอยู่ในช่วงเทศกาลกินเจ ช่วงเวลาแห่งการงดเว้นเนื้อสัตว์ culture corner จะพาคุณผู้ชมไปทำความรู้จักวัฒนธรรมการงดกินเนื้อสัตว์ที่มีหลากหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็นการกินเจแบบเซนของญี่ปุ่น การกินมังสวิรัติ หรือการกินวีแกนแบบสุดโต่งที่ห้ามบริโภคอาหารที่ผ่านความร้อน วัฒนธรรมการกินแปลกๆเหล่านี้มีที่มาอย่างไร

ในโลกนี้มีคนจำนวนไม่น้อย ที่รักการกินเนื้อสัตว์เป็นชีวิตจิตใจ จนไม่สามารถจินตนาการได้ว่าชีวิตที่ต้องอยู่โดยปราศจากแฮมเบอเกอร์หรือไข่เจียว จะเป็นเช่นไร แต่ก็ยังมีคนอีกกลุ่ม ที่เชื่อว่าเนื้อสัตว์ ไม่ใช่อาหารที่เหมาะสมสำหรับมนุษย์ ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลทางสุขภาพ หรือความเชื่อทางศาสนา ซึ่งเราจะรู้จักคนกลุ่มนี้แบบรวมๆว่า ชาวมังสวิรัติ

มังสวิรัติ หมายความว่า การงดเว้นจากเนื้อสัตว์ แต่การไม่กินเนื้อสัตว์ก็มีการตีความออกไปหลากหลายรูปแบบ เช่นในโลกตะวันตก มักแบ่งชาวมังสวิรัติเป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือกลุ่มที่ไม่รับประทานเนื้อสัตว์ แต่ยังบริโภคผลิตภัณฑ์นมและไข่ หรือ Lacto-ovo vegatarianism กับกลุ่มที่ไม่บริโภคนมและไข่

นอกจากนี้ยังมีผู้ที่ถือมังสวิรัติแบบเคร่งครัด ไม่กินผลิตภัณฑ์จากเนื้อสัตว์ทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็นน้ำผึ้ง หรือแม้แต่ยีสต์ และน้ำตาลขัดขาว ที่ต้องผ่านกระบวนการที่ใช้กระดูกสัตว์ในการขัดสีน้ำตาล รวมถึงเจลาติน ซึ่งมีส่วนประกอบของเอ็นสัตว์ ความเคร่งครัดของชาววีแกน ทำให้มีผู้เปรียบเทียบว่าวีแกนก็คือ "เจฝรั่ง" นั่นเอง

การบริโภควีแกน ยังแยกย่อยออกเป็นอีกหลายประเภท ที่ล้วนแต่ดูสุดโต่ง เช่น Raw Vegan หรือวีแกนดิบ ซึ่งจะกินเฉพาะอาหารวีแกนที่ผ่านความร้อนไม่เกิน 48 องศาเซลเซียสเท่านั้น เนื่องจากเชื่อว่าอาหารที่ผ่านความร้อนมากๆจะมีคุณค่าทางโภชนาการลดลง หรือ Fruitarianism ลัทธิกินผลไม้ ที่จะไม่บริโภคอาหารใดๆนอกจากผัก ผลไม้ และธัญพืชที่ร่วงหล่นจากต้นตามธรรมชาติ เพราะเชื่อว่าต้นไม้ก็มีชีวิตจิตใจเหมือนคนและสัตว์

สำหรับอาหารเจเอเชีย นอกจากอาหารเจแบบจีนดั้งเดิม และอาหารไทยประยุกต์ที่ค่อนไปทางมังสวิรัติทั่วไปมากกว่าเจ อย่างกระเพราเจ หรือผัดพริกขิงเจ ยังมีอาหารเจแบบญี่ปุ่น ที่เรียกว่าโชจินเรียวริ หรืออาหารเซน ซึ่งเป็นอาหารสำหรับพระนิกายชินโตและผู้ปฏิบัติธรรม

อาหารเซน มีหลักการพื้นฐานไม่แตกต่างจากอาหารเจ คืองดเว้นเนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์จากสัตว์ แต่ยังมีข้อห้ามที่ลึกซึ้งอย่างการห้ามกินพืชหัว หรือรากพืช เพราะการกินส่วนรากของต้นไม้ หมายถึงการต้องพรากชีวิตของมัน นอกจากนี้ กระบวนการทำอาหารเซนยังพิถีพิถัน และเป็นมากกว่าการปรุงอาหารเพื่อยังชีพ โชจินเรียวริหมายถึง การพัฒนาจิตวิญญาณ เพราะพระสงฆ์ที่ทำอาหาร จะใช้ช่วงเวลาในการปรุงอาหารฝึกสมาธิ ความอดทน และพิจารณาส่วนประกอบของอาหารไปด้วย และด้วยกรรมวิธีเช่นนี้ ว่ากันว่าทำให้การทำเต้าหู้งาดำ 1 ก้อน อาจใช้เวลานานนับ 10 ปีเลยทีเดียว

ทุกวันนี้ อาหารเซนเป็นที่นิยมมากขึ้น เพราะทั้งดีต่อสุขภาพ อร่อย และยังตกแต่งอย่างสวยงามตามสไตล์เซน สำหรับใครที่ต้องการลองกินอาหารมัสวิรัติแบบพิถีพิถันเป็นพิเศษ ก็ลองไปขอชมและชิมอาหารเซนได้ตามวัดเก่าแก่ของญี่ปุ่น ที่มักมีอาหารโชจินเรียวริไว้บริการผู้มาเยี่ยมเยือนเสมอ