วันนี้ (28 กุมภาพันธ์) เมื่อ 37 ปีที่แล้ว ประวัติศาสตร์ทางการเมืองแทบไม่ได้บันทึกเรื่องราวของอาจารย์บุญสนอง บุณโยทยาน ไว้เลย ทั้งๆ ที่เขาเป็นเลขาธิการพรรคสังคมนิยมแห่งประเทศไทย ที่เคยชนะการเลือกตั้ง และผลักดันนโยบายเพื่อปากท้องของประชาชน ในยุคที่เผด็จการยังเรืองอำนาจ ซึ่งวันนี้เป็นวันครบรอบ 37 ปี ที่เขาถูกลอบสังหารจากคนที่คิดต่าง
วันนี้ (28 กุมภาพันธ์) เมื่อ 37 ปีก่อน เป็นวันที่ขบวนการภาคประชาชน ได้สูญเสีย บุคคลและผู้นำทางความคนสำคัญไป ในประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา ความขัดแย้งทางการเมืองในสังคมไทยหลายครั้ง มักจะจบลงด้วยการนองเลือด จากการฆ่าฟัน ระหว่างผู้ที่คิดเห็นต่างออกไป ซึ่งส่วนใหญ่แล้ว ประชาชนคือผู้สูญเสีย เพราะฝ่ายชนชั้นปกครอง ต้องการรักษาอำนาจเอาไว้
หนึ่งในรายชื่อของผู้สูญเสีย ที่ประวัติศาสตร์ลืมไปแล้ว ก็คืออาจารย์บุญสนอง บุณโยทยาน เลขาธิการพรรคสังคมนิยมแห่งประเทศไทย และผู้บุกเบิกคณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ที่ถูกยิงเสียชีวิตในวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2519 หรือ 37 ปีที่แล้ว
ท่ามกลางบรรยากาศการเมืองที่ขัดแย้งกันอย่างรุนแรง หลังการลุกขึ้นขับไล่เผด็จการเมื่อวันที่ 14 ตุลาคม 2516 สังคมไทย มีการแบ่งแยกเป็นฝ่ายซ้ายและขวาอย่างชัดเจน โดยขบวนการฝ่ายซ้ายและผู้ที่สนใจในแนวคิดสังคมนิยม ต่างพากันรื้อฟื้นแนวความคิดเหล่านี้ขึ้นมาเพื่อปกป้องสิทธิและความเป็นอยู่ของประชาชน
ในขณะเดียวกัน พลังฝ่ายขวา เลือกตอบโต้ ด้วยความรุนแรง ซึ่งก่อนจะะเกิดเหตุการณ์สังหารหมู่ ในวันที่ 6 ตุลาคม 2519 ฝ่ายขวาและกลไกรัฐ ได้ลอบทำร้าย และสังหารผู้นำนักศึกษา กรรมกร ชาวนา และนักการเมืองฝ่ายซ้ายไปเป็นจำนวนมาก ซึ่งหนึ่งในนั้นคืออาจารย์บุญสนอง บุณโยทยาน
อาจารย์บุญสนอง เป็นนักศึกษาคณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และจบปริญญาเอกที่มหาวิทยาลัยฮาวาร์ด สหรัฐอเมริกา ในสาขาวิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา เป็นบุคลากรที่มีค่าอย่างยิ่งในวงการวิชาการ และกลับมาในช่วงกระแสประชาธิปไตย หลังเหตุการณ์ 14 ตุลาฯ เขาปรารถนาที่จะเห็นสังคม ที่ประชาชน มีสิทธิเสรีภาพ มีประชาธิปไตย และมีความเป็นธรรมทางเศรษฐกิจ-สังคม จึงเลือกเส้นทางเดิน เป็นนักการเมือง และนักกิจกรรมต้นทุนต่ำ ร่วมก่อตั้งพรรคสังคมนิยมแห่งประเทศไทย ทำการรณรงค์เพื่อความเป็นธรรมในสังคม
การสูญเสียของอาจารย์บุญสนอง เมื่อ 37 ป���ที่แล้ว จึงเป็นสิ่งที่สะท้อนว่าสังคมไทย ยังมีความพร้อมที่จะใช้ความรุนแรงกับผู้ที่คิดต่างเสมอมา และเป็นสังคมที่ขาดวุฒิภาวะ ในการยอมรับความหลากหลายทางความคิด
นักวิชาการและนักเคลื่อนไหวทั้งสองคนนี้ ทิ้งคำถามถึงสังคมไทยว่า กำลังหลอกตัวเองอยู่หรือไม่ ว่าเป็นผู้มีอารยะ ที่เต็มไปด้วยความรักความสามัคคี ทั้งๆ ที่ปัญหาถูกซุกซ่อนเอาไว้ใต้พรมจำนวนมาก และหลายเรื่องถูกลบทิ้งแล้ว เหมือนการตายของอาจารย์บุญสนอง บุณโยทยาน พร้อมย้ำว่าหากสังคมยังไม่ยอมเรียนรู้จากอดีต และปรับตัวให้เข้ากับโลกสมัยใหม่ สังคมไทยอาจจะต้องหลอกตัวเองเรื่อยไป และอาจจะต้องสูญเสียบุคคลคุณภาพ เช่นอาจารย์บุญสนอง อีกหลายครั้ง
และวันเสาร์ที่ 2 มีนาคมนี้ จะมีกิจกรรมรำลึก 37 ปี การจากไปของ ดร.บุญสนอง บุณโยทยาน ที่โรงแรมรามาการ์เดนท์ ระหว่างเวลา 13.00 - 17.00 น. ซึ่งจัดโดยองค์กรเครือข่าย เช่น สำนักข่าวประชาไท สยามอินเทอลิเจนท์ ยูนิต และ กลุ่มเพื่อนรัฐธรรมนูญปี 2540
