วิถีชีวิตแบบรักษ์สิ่งแวดล้อม อาจเป็นเรื่องที่ดูเหมือนจะเกิดขึ้นได้เฉพาะในชนบท เมืองเล็ก แต่ในฟินแลนด์ ชีวิตในเมืองหลวงและเมืองที่เล็กที่สุด กลับกรีนไม่ต่างกัน เพราะสำหรับชาวฟินน์ ธรรมชาติคือส่วนสำคัญที่สุดของวิถีชีวิต การปกป้องธรรมชาติจึงมีความสำคัญที่สุดเช่นกัน ติดตามจากรายงานของคุณพรรณิการ์ วานิช

นี่คือสภาพการจราจรเช้าวันจันทร์ เวลา 8 โมงครึ่ง ในกรุงเฮลซิงกิ เมืองหลวงของฟินแลนด์ ซึ่งอาจเรียกได้ว่าเป็นสิ่งที่ชาวกรุงเทพฯไม่เคยแม้แต่จะจินตนาการถึง ไม่ใช่แค่เพราะกรุงเทพฯมีประชากรกว่า 14 ล้านคน ในขณะที่เฮลซิงกิมีแค่ 1.2 ล้านคน แต่เป็นเพราะกรุงเทพฯมีรถยนต์กว่า 9 ล้านคัน ในขณะที่ประชากรรถทั้งฟินแลนด์มีไม่ถึง 5 ล้านคัน และเหตุผลที่ชาวฟินแลนด์ โดยเฉพาะคนในเมืองใหญ่อย่างเฮลซิงกิ ไม่จำเป็นต้องใช้รถ ก็เพราะการวางผังเมืองที่รัดกุม และการจัดการระบบขนส่งมวลชนที่มีประสิทธิภาพ

เฮลซิงกิเป็นเมืองเล็ก แต่ก็มีระบบขนส่งมวลชนหลากหลายที่สุดเท่าที่เมืองหนึ่งจะมีได้ ตั้งแต่รถโดยสารประจำทาง รถไฟฟ้าใต้ดิน รถไฟฟ้าบนดิน รถราง เรือเฟอรี รวมถึงรถไฟ และยังมีเลนจักรยานครอบคลุมเกือบทั่วทั้งเมือง การจราจรทั้งหมดโยงใยถึงกัน เชื่อมต่อกันได้อย่างสมบูรณ์ และใช้บัตรโดยสารเพียงใบเดียว สามารถใช้ระบบขนส่งได้ทุกชนิด ทำให้การเดินทางในเมืองสามารถกะเวลาได้อย่างแน่นอน และเดินทางไปถึงทุกที่ได้ภายในไม่เกิน 20 นาที

การบริหารจัดการการจราจรในเมืองอย่างมีประสิทธิภาพ ไม่เพียงเป็นไปเพื่ออำนวยความสะดวกให้ประชาชนเท่านั้น แต่ฟินแลนด์ให้ความสำคัญอย่างมากกับการลดคาร์บอนฟุทพรินท์ ลดมลภาวะ การให้ประชาชนใช้ระบบขนส่งมวลชน ส่งผลอย่างยิ่งต่อการลดการปล่อยไอเสียรถยนต์ เพราะรถราง รถไฟฟ้า เป็นนวัตกรรมที่ใช้พลังงานสะอาด ส่วนรถบัสโดยสารก็มีจำนวนไม่มากนัก จึงไม่ส่งผลต่อมลภาวะทางอากาศมากเกินไป

และก็ไม่ใช่แค่รัฐบาลที่ใส่ใจเรื่องสิ่งแวดล้อมอย่างจริงจัง แต่นี่คือวาระแห่งชาติที่ฝังอยู่ในจิตสำนึกของประชาชนชาวฟินน์ทั้งประเทศ ฟินแลนด์แม้จะเป็นประเทศอุตสาหกรรมหนัก เชี่ยวชาญการต่อเรือ เครื่องจักรกล แต่วิถีชีวิตของประชาชนกลับผูกพันกับป่าและธรรมชาติอย่างแน่นแฟ้น แม้แต่ในเมืองหลวงอย่างเฮลซิงกิ คนก็ยังมีกิจวัตรยามว่างอย่างการเข้าไปเก็บเห็ดและเบอรีในป่าเพื่อนำมาปรุงอาหาร

ประจักษ์พยานที่สะท้อนว่าชาวฟินแลนด์ให้ความสำคัญกับธรรมชาติอย่างจริงจัง ก็คือในวาระครบรอบ 100 ปีการก่อตั้งประเทศ รัฐบาลได้ประกาศให้วันที่ 26 สิงหาคมที่ผ่านมา เป็นวันธรรมชาติแห่งชาติ หรือ Nature Day ถือเป็นประเทศแรกในโลกที่มีวันธรรมชาติเป็นวันสำคัญของประเทศ เทียบเท่ากับวันชาติ

สิ่งที่ทำให้ชาวฟินน์จริงจังกับการรักษาสิ่งแวดล้อม เกิดจากตรรกะง่ายๆ นั่นก็คือพวกเขารู้สึกว่าป่าและธรรมชาติเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต เพราะฉะนั้นจึงเป็นเรื่องปกติที่คนในสังคมต้องดูแลธรรมชาติเหมือนกับทรัพย์สินของพวกเขาเอง

การอยู่กับป่าเป็นวิถีของคนไทยมานาน แต่รูปแบบการใช้ชีวิตในปัจจุบันทำให้เราห่างหายจากการตระหนักว่าธรรมชาติเป็นส่วนหนึ่งของสังคม การเริ่มต้นสร้างเมืองสีเขียว จึงอาจต้องเริ่มต้นด้วยเรื่องพื้นฐานที่สุดก่อน นั่นก็คือการปลุกให้คนไทยตระหนักว่าธรรมชาติคือทรัพย์สินที่ทุกคนต้องรักษา ไม่ต่างจากสวนหลังบ้านของตัวเอง