ไทยทัศนา : (24) พระธาตุลำปางหลวง (ตอนที่สาม)

Thailand

ไทยทัศนา : (24) พระธาตุลำปางหลวง (ตอนที่สาม)

Apr 22, 2017

( Last update Apr 22, 2017 08:29 )

เที่ยวชมวัดคู่บ้านคู่เมืองเขลางค์นคร วิหารหลวงสร้างแบบล้านนา พระธาตุเจดีย์รับอิทธิพลศิลปกรรมแบบสุโขทัย

ศาสนสถานที่โดดเด่นที่สุดในวัดพระธาตุลำปางหลวง คือ พระธาตุเจดีย์ อันเป็นสถาปัตยกรรมประธานของวัด มีพระวิหารหลวงตั้งอยู่ทางตะวันออกของเจดีย์

เดินผ่านประตูโขงเข้าสู่เขตพุทธาวาส มองเห็นเจดีย์พระธาตุลำปางหลวง อยู่ทางด้านหลังของวิหารหลวง

พระธาตุเจดีย์

พระธาตุเจดีย์องค์ปัจจุบันสถาปนาขึ้นใหม่เมื่อช่วงต้นพุทธศตวรรษที่ 21 จารึกระบุประวัติการบูรณะครั้งสำคัญเมื่อพ.ศ.2019

พระธาตุเจดีย์เป็นทรงระฆังกลม ส่วนฐานชั้นล่างสุดเป็นฐานเขียง 3 ชั้น รองรับฐานปัทม์สี่เหลี่ยมยกเก็จซ้อนกันสองฐาน

เหนือขึ้นไปเป็นฐานเขียง 2 ชั้นในผังกลม องค์ระฆังรองรับด้วยลวดบัวเรียงซ้อนลดหลั่นกัน 3 ชั้น มีรูปทรงเอนลาดแบบชุดบัวถลา ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของเจดีย์ทรงระฆังในศิลปะสุโขทัย

ที่ส่วนฐานของพระธาตุเจดีย์ (ล่าง-ขวา) ประดับแผ่นทองดุนลาย รูปสี่เหลี่ยมข้าวหลามตัด ลายดุนมีหลายแบบ เช่น ลายธรรมจักร ลายทรงกลมเกลี้ยง

ที่ส่วนกลาง (ล่าง-ซ้าย) เหนือจากชั้นบัวถลาของส่วนฐานคือ บัวปากระฆัง ทำเป็นลายปูนปั้นรูปกลีบบัว องค์ระฆังกลมป้าน ปากระฆังผายออก รอบองค์ระฆังคาดประดับด้วยประจำยามอก

ที่ส่วนยอด เหนือองค์ระฆังเป็นบัลลังก์ทรงกลม ซ้อนลดหลั่นกันสองชั้น เหนือก้านฉัตรเป็นบัวฝาละมี โดยรอบบัวฝาละมีทำชายห้อยลงมา มองดูคล้ายฉัตร ตั้งต่อขึ้นไปด้วยปล้องไฉนและปลียอด ที่ปลายสุดประดับฉัตร

แต่ละด้านของทิศทั้งสี่โดยรอบพระธาตุเจดีย์ ประดิษฐานหอบูชา เรียกว่าหอยอ เป็นเรือนไม้โถงตั้งบนฐานก่ออิฐถือปูน บางทิศมีหอยอมากกว่าหนึ่งหลัง

ทางทิศใต้ของพระธาตุเจดีย์ มีซุ้มประตูทรงยอดมณฑป ด้านหน้าซุ้มมีปูนปั้นทวารบาลยืนบนหลังสิงห์

พระวิหารหลวง

วัดพระธาตุลำปางหลวงมีวิหารมากถึง 5 หลัง คือ วิหารหลวง วิหารพระพุทธ วิหารพระเจ้าศิลา วิหารต้นแก้ว และวิหารน้ำแต้ม ทุกวิหารล้วนมีศาสนวัตถุที่น่าดูน่าชม ในตอนนี้ ขอเริ่มกันที่วิหารหลวงก่อน

วิหารหลวงมีขนาดใหญ่นับได้ 9 ห้อง หันหน้าไปทางทิศตะวันออก สันนิษฐานว่าสร้างพร้อมกับการหล่อพระประธานในวิหารหลวง คือ พระเจ้าล้านทอง เมื่อพ.ศ.2106 และบูรณะครั้งใหญ่ในปี 2466

หลังคาลดชั้นทางด้านหน้า 2 ชั้น ลดชั้นทางด้านหลัง 1 ชั้น ในแต่ละชั้นมีผืนหลังคา 3 ตับ

ด้านข้างอาคารเปิดโล่งอย่างที่เรียกว่า วิหารโถง มีผนังไม้ที่เรียกว่า ฝาย้อยหรือฝาหยาบ ปิดลงมาตามแนวความสูงของเสาราวครึ่งหนึ่ง

บนพื้นผิวของฝาย้อยด้านในปรากฏภาพจิตรกรรมแบบพม่าผสมผสานลีลาพื้นบ้าน เขียนขึ้นเมื่อพ.ศ.2470 ปัจจุบันตัวภาพค่อนข้างลบเลือน

จิตรกรรมเป็นภาพเล่าเรื่อง ทศชาติชาดก และพุทธประวัติ

ฝ้าเพดานเป็นไม้ มีดาวเพดานในแต่ละช่วงเสา

ลายดาวเพดานตรงกลางทำเป็นรูปสัตว์และสัตว์ในเทพนิยาย เช่น แพะ สิงห์ กินรี

ในตอนหน้า เราจะเดินชมวิหารอื่นๆกัน.

แหล่งข้อมูล

พรรณนิภา ปิณฑวณิช. (2546). การศึกษารูปแบบทางสถาปัตยกรรมวัดพระธาตุลำปางหลวง จังหวัดลำปาง. วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศิลปากร, กรุงเทพฯ.

ศักดิ์ชัย สายสิงห์. (2556). ศิลปะล้านนา. กรุงเทพฯ : มติชน.

ติดตาม ไทยทัศนา ย้อนหลัง

ไทยทัศนา : (1) วัดเบญจมบพิตร กรุงเทพฯ

ไทยทัศนา : (2) วัดสุวรรณาราม ฝั่งธนบุรี

ไทยทัศนา : (3) วัดราชโอรส ฝั่งธนบุรี

ไทยทัศนา : (4) วัดโสมนัสวิหาร กรุงเทพฯ

ไทยทัศนา : (5) วัดสุวรรณดาราราม อยุธยา

ไทยทัศนา : (6) วัดเสนาสนาราม อยุธยา

ไทยทัศนา : (7) วัดจันทบุรี สระบุรี

ไทยทัศนา : (8) วัดสมุหประดิษฐาราม สระบุรี

ไทยทัศนา : (9) วัดกัลยาณมิตร ฝั่งธนบุรี

ไทยทัศนา : (10) วัดบางขุนเทียนใน ฝั่งธนบุรี