พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชนิพนธ์บทเพลงทั้งสิ้น 48 เพลง โดยมีเพลงที่ทรงพระราชนิพนธ์ทำนอง และคำร้องภาษาอังกฤษด้วยพระองค์เอง 5 เพลง และเพลงสุดท้ายที่ทรงพระราชนิพนธ์ คือเพลง 'เมนูไข่'

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช  ทรงพระปรีชาสามารถในการทรงดนตรี ทรงพระราชนิพนธ์เพลง แยกและเรียบเรียงเสียงประสาน ทรงเป็นครูสอนดนตรีแก่ข้าราชบริพารใกล้ชิดและทรงซ่อมเครื่องดนตรี ตลอดจนทรงเชี่ยวชาญในศิลปะแขนงต่างๆ สมกับที่พสกนิกรชาวไทยน้อมเกล้าฯ ถวายพระราชสมัญญา 'อัครศิลปิน'

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเริ่มเรียนดนตรีเมื่อมีพระชนมายุ 13 พรรษา ขณะประทับอยู่ที่ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ต่อมาจึงเริ่มฝึกดนตรีแจ๊ส โดยทรงหัดเป่าแซกโซโฟน ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเครื่องดนตรีได้ดีหลายชนิด  เช่น แซกโซโฟน, คลาริเนต, ทรัมเป็ต, เปียโน และกีตาร์์    

เมื่อปี พ.ศ.2489 ขณะที่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระชนมายุ 18 พรรษา ทรงพระราชนิพนธ์ทำนองเพลงแรก คือ เพลงแสงเทียน จนถึงปี พ.ศ.2538 รวมบทเพลงพระราชนิพนธ์ ทั้งสิ้น 48 เพลง โดยเพลงสุดท้ายที่พระราชนิพนธ์ คือ เพลง 'เมนูไข่' เป็นเพลงแนวสนุกสนาน เนื้อร้องโดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชทานเป็นของขวัญวันพระราชสมภพครบ 72 พรรษาแด่ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาส ราชนครินทร์ 

เมื่อปีพ.ศ.2507 สถาบันการดนตรีและศิลปะการแสดงแห่งกรุงเวียนนา (ปัจจุบันเปลี่ยนฐานะเป็นมหาวิทยาลัยการดนตรีและศิลปะการแสดง) ได้ทูลเกล้าฯ ถวายประกาศนียบัตร และสมาชิกกิตติมศักดิ์ลำดับที่ 23 แด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระบรมนามาภิไธย 'ภูมิพลอดุลยเดช' ปรากฏอยู่บนแผ่นจำหลักหินของสถาบัน ทรงเป็นสมาชิกกิตติมศักดิ์ที่มีอายุน้อยที่สุดและเป็นชาวเอเชียเพียงผู้เดียวที่ได้รับเกียรติอันสูงสุดนี้

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชนิพนธ์ทำนองเพลง Echo, Still on My Mind, Old Fashioned Melody, No Moon , Dream Island แล้วจึงใส่คำร้องภาษาอังกฤษด้วยพระองค์เอง ส่วนเพลงที่ทรงพระราชนิพนธ์ทำนองใส่คำร้องภาษาไทย ได้แก่ เพลงความฝันอันสูงสุด และเราสู้ นอกจากนั้นเป็นส่วนหนึ่งที่ทรงพระราชนิพนธ์ทำนอง และโปรดเกล้าฯ ให้มีผู้แต่งคำร้อง 

เพลงพระราชนิพนธ์แต่ละเพลงล้วนแสดงออกถึงพระมหากรุณาธิคุณที่มีต่อพสกนิกรทุกหมู่เหล่า เช่น เพลงยามเย็น พระราชทานแก่สมาคมปราบวัณโรค เพื่อนำออกแสดงเก็บเงินบำรุงการกุศล, เพลงใกล้รุ่ง บรรเลงเป็นปฐมฤกษ์ในงานของ สมาคมเลี้ยงไก่แห่งประเทศไทย, เพลงยิ้มสู้ พระราชทานแก่โรงเรียนสอนคนตาบอด, เพลงลมหนาว พระราชทานในงานประจำปี ของสมาคมนักเรียนเก่าอังกฤษในพระบรมราชูปถัมภ์ ,เพลงพรปีใหม่ พระราชทานแก่พสกนิกรเนื่องในวันปีใหม่, เพลงเกิดเป็นไทยตายเพื่อไทย เพลงความฝันอันสูงสุด และเพลงเราสู้ พระราชทานแก่ผู้ปฏิบัติหน้าที่เพื่อประเทศชาติ ,Kinari Suite พระราชทานเพื่อใช้ ประกอบการแสดงบัลเล่ต์ชุดมโนราห์ และเพลงประจำสถาบันที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทาน ได้แก่ เพลงมหาจุฬาลงกรณ์, เพลงธรรมศาสตร์, เพลงเกษตรศาสตร์ ,เพลงธงไชยเฉลิมพล ราชวัลลภ และราชนาวิกโยธิน เป็นต้น

รายชื่อเพลงพระราชนิพนธ์

1.แสงเทียน (Candlelight Blues)
2.ยามเย็น (Love at Sundown)
3.สายฝน (Falling Rain)
4.ใกล้รุ่ง (Near Dawn)
5.ชะตาชีวิต (H.M. Blues)
6.ดวงใจกับความรัก (Never Mind the Hungry Men’s Blues)
7.มาร์ชราชวัลลภ (Royal Guards March)
8.อาทิตย์อับแสง (Blue Day)
9.เทวาพาคู่ฝัน (Dream of Love Dream of You)
10.คำหวาน (Sweet Words)
11.มหาจุฬาลงกรณ์ (Maha Chulalongkorn)
12.แก้วตาขวัญใจ (Lovelight in My Heart)
13.พรปีใหม่
14.รักคืนเรือน (Love Over Again)
15.ยามค่ำ (Twilight)
16.ยิ้มสู้ (Smiles)
17.มาร์ชธงไชยเฉลิมพล (The Colours March)
18.เมื่อโสมส่อง (I Never Dream)
19.ลมหนาว (Love in Spring)
20.ศุกร์สัญลักษณ์ (Friday Night Rag)
21.Oh I say
22.Can’t You Ever See
23.Lay Kram Goes Dixie
24.ค่ำแล้ว (Lullaby)
25.สายลม (I Think of You)
26.ไกลกังวล (When), เกิดเป็นไทยตายเพื่อไทย
27.แสงเดือน (Magic Beams)
28.ฝัน (Somewhere Somehow), เพลินภูพิงค์
29.มาร์ชราชนาวิกโยธิน (Royal Marines March)
30.ภิรมย์รัก (A Love Story)
31.Nature Waltz
32.The Hunter
33.Kinari Waltz
34.แผ่นดินของเรา (Alexandra)
35.พระมหามงคล
36.ยูงทอง
37.ในดวงใจนิรันดร์ (Still on My Mind)
38.เตือนใจ (Old-Fashioned Melody)
39.ไร้เดือน (No Moon), ไร้จันทร์
40.เกาะในฝัน (Dream Island)
41.แว่ว (Echo)
42.เกษตรศาสตร์
43.ความฝันอันสูงสุด (The Impossible Dream)
44.เราสู้
45.เรา-เหล่าราบ ๒๑ (We-Infantry Regiment 21)
46.Blues for Uthit
47.รัก
48.เมนูไข่

เรียบเรียงจาก : หอสมุดดนตรีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 และห้องสมุดดนตรีทูลกระหม่อมสิรินธร 
ภาพ : ทรูปลูกปัญญา