นักวิจัยไทยค้นพบปลาหายากมีกระดูกโอบเชิงกราน ดูคล้ายกับของสัตว์บกสี่ขา ในปลาถ้ำที่เดินได้ทางภาคเหนือของประเทศไทย

สำนักข่าวต่างประเทศรายงานว่า ผศ.ดร.อภินันท์ สุวรรณรักษ์ อาจารย์ประจำคณะเทคโนโลยีการประมงและทรัพยากรทางน้ำ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ได้ร่วมกับนักวิจัยจาก the New Jersey Institute of Technology ประเทศอเมริกา ตีพิมพ์การค้นพบ "Tetrapod-like pelvic girdle in a walking cavefish กระดูกโอบเชิงกราน ที่ดูคล้ายกับของสัตว์บกสี่ขา ในปลาถ้ำที่เดินได้" ในวารสาร Nature ฉบับล่าสุด หรือเรียกว่าเป็นปลาที่เดินได้เหมือนสัตว์บก

ในทางชีววิทยา บรรพบุรุษของมนุษย์มีวิวัฒนาการจากปลาในทะเลขึ้นมาเป็นสัตว์บก ตั้งแต่ประมาณ 375 ล้านปีก่อน แต่ก็ยังเป็นปริศนาว่ากระบวนการนี้เกิดขึ้นได้อย่างไร ซากฟอสซิลที่ขุดค้นพบก็ยังมีอยู่อย่างจำกัด แต่การค้นพบของทีมแม่โจ้และนิวเจอร์ซีนี้ ทำให้เราทราบว่า ปลาผีเสื้อถ้ำ หรือ Cryptotora thamicola ซึ่งพบในถ้ำภาคเหนือของไทย และสามารถปีนก้อนหิน ผ่านสายน้ำตกในถ้ำได้นั้น มีลักษณะกระดูกที่บรรพบุรุษของเราน่าจะมีสำหรับการเดิน ซึ่งรวมถึงการมีกระดูกเชิงกรานด้วย

โดยทั่วไปครีบปลานั้นใช้ในการดันน้ำ ไม่ใช่ไว้ดันตัวมันเองจากพื้น บรรพบุรุษของเราที่เคยเป็นปลามาก่อน จึงต้องมีวิวัฒนาการหลายอย่างก่อนจะขึ้นมาบนบกได้ เช่น มีกระดูกเชิงกรานที่เชื่อมต่อระยางค์ขาหลัง เข้ากับกระดูกสันหลังของมัน จึงจะสามารถเดินแบบสัตว์บก 4 ขาได้ (อย่างปลาตีนนั้น ใช้แค่ครีบคู่หน้าดันพื้น)

ทีมของอาจารย์อภินันท์ ได้นำเอาภาพวิดีโอการ "เดิน" ของปลาผีเสื้อถ้ำมาศึกษาและพบว่าคล้ายกับสัตว์สี่ขากำลังคืบคลาน เนื่องจากเป็นสัตว์อนุรักษ์ไม่สามารถจับมาศึกษาเป็นๆ ได้ พวกเขาจึงใช้วิธีเอาตัวอย่างดองในพิพิธภัณฑ์มาเข้าเครื่อง CT-scan ทำเป็นภาพ 3 มิติของกายวิภาค

สิ่งที่พวกเขาค้นพบจากภาพ 3 มิติกระดูก ก็คือว่า กระดูกเชิงกรานของปลาผีเสื้อถ้ำนั้นไม่ได้เป็นแค่ชิ้นเล็กๆ คู่หนึ่ง ลอยอยู่ในเนื้อปลาเหมือนกับปลาทั่วไปซึ่งใช้สำหรับการพยุงครีบคู่หลังเท่านั้น แต่กระดูกเชิงกรานของปลาผีเสื้อกลับมีความซับซ้อนสูง มันเชื่อมต่อกับกระดูกสันหลังผ่านกระดูกซี่โครงซึ่งยื่นยาวออกมา เหมือนกับของสัตว์บกสี่ขา และทำให้มันสามารถยกตัวขึ้นจากพื้นได้ด้วยระยางค์คู่หลัง ดูแล้วคล้ายกับกระดูกระยางค์ของซาลามานเดอร์ มากกว่าของปลา

ด้าน ผศ.ดร.เจษฎา เด่นด่วงบริพันธ์ ได้แสดงความเห็นเพิ่มเติมในเฟซบุ๊กส่วนตัวว่า อยากให้กรมอุทยานฯ ว่าคงต้องหามาตรการดูแลอนุรักษ์ปลาผีเสื้อถ้ำนี้โดยด่วน ตอนนี้ก็หายากจะใกล้สูญพันธุ์อยู่แล้ว ต่อไปคนต้องอยากมาจับไปศึกษากันเพิ่มแน่นอน

Source : nytimes , FB/Jessada Denduangboripant

Youtube : NJIT