ด้วยพระราชดำริที่จะ ‘บูชาพระพุทธศาสนาด้วยของแปลกประหลาด’  พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงสร้างวัดสำหรับพระราชวังบางปะอิน อวลด้วยกลิ่นอายอย่างตะวันตก  

เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว บูรณะพระราชวังบางปะอิน ทรงโปรดฯให้สร้างวัดนิเวศธรรมประวัติในปีพ.ศ. 2419  ด้วยพระราชประสงค์ที่จะให้เป็นพระอารามสำหรับพระราชวัง เป็นที่บำเพ็ญพระราชกุศลเมื่อเสด็จขึ้นมาประทับแรมในพระราชวัง และเป็นที่ประทับของพระบรมวงศานุวงศ์ขณะทรงผนวช

วัดนิเวศธรรมประวัติ อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นพระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดราชวรวิหาร รัชกาลที่ 5 ทรงบริจาคพระราชทรัพย์ให้เจ้าพนักงานจ้างเหมาชาวตะวันตกเป็นผู้ออกแบบ นายช่างเป็นชาวอิตาเลียน ชื่อว่า โยอาคิม แกรซี (Joachim Grassi)

รูปแบบสถาปัตยกรรมภายในวัดเป็นแบบโกธิค ศิลปะยุคกลางของยุโรป ตั้งแต่หมู่กุฏิ ศาลาการเปรียญ พระอุโบสถ หอระฆัง กำแพง และอาคารทุกหลัง

ในภาพเป็นตำหนักของกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ประทับเมื่อทรงผนวช ปี พ.ศ.  2426

ที่มาของสไตล์ฝรั่ง ตามจารึกในแผ่นศิลาภายในพระอุโบสถนั้น รัชกาลที่ 5 ทรง “ประสงค์จะบูชาพระพุทธศาสนาด้วยของแปลกประหลาด" และ "เพื่อให้ประชาราษฎร์ทั้งปวงชมเล่นเป็นของแปลก...”   

ในภาพเป็นพิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตั้งอยู่ด้านหลังพระอุโบสถ เดิมเป็นศาลาการเปรียญ

อาคารประธานของพระอารามแห่งนี้ คือ พระอุโบสถ  

เหนือแนวหลังคาพระอุโบสถ มีหอระฆังยอดแหลม ทำนองคล้ายโบสถ์คริสต์

พระประธานในพระอุโบสถ เป็นพุทธปฏิมากรนั่งสมาธิเพชร มีพระนามว่า พระพุทธนฤมลธรรโมภาส ประดิษฐานภายในซุ้ม ประดับยอดซุ้มด้วยฉัตร มีพระอรหันต์สาวก คือ พระมหาโมคคัลลานะ กับพระสารีบุตร อยู่เบื้องซ้ายและขวา

ถัดไปทางด้านข้าง ยังมีพระพุทธรูปขนาดเล็ก 2 องค์ องค์หนึ่งแสดงการลอยถาดมธุปายาส อีกองค์ยืนจงกรม ตรงกึ่งกลางซุ้ม ใต้พระประธาน มีพระนิรันตราย บ่งบอกว่าเป็นวัดสำหรับพระสงฆ์ในฝ่ายธรรมยุตินิกาย

ภายในอุโบสถยังมีรูปพระสาวกอีก 6 องค์ ตั้งประจำทิศ เรียงรายบนหิ้งตามฝาผนัง และมีพลับพลาที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อคราวเสด็จถวายผ้าพระกฐิน ปัจจุบัน ในพลับพลาประดิษฐานพระบรมรูปรัชกาลที่ 5

บานประตูและบานหน้าต่างทุกบาน ประดับกระจกสลับสี

เหนือซุ้มประตูด้านใน มีพระบรมรูปของรัชกาลที่ 5 ทรงเครื่องต้น ทำด้วยกระจกสีจากประเทศฝรั่งเศส

ส่วนหลังของอาคารพระอุโบสถเป็นหอระฆัง มีพระเจดีย์สำริดปิดทอง ภายในเจดีย์บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ บนลานด้านหลังโบสถ์ มีนาฬิกาแดดตั้งแสดง.

แหล่งข้อมูล : สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดพระนครศรีอยุธยา

ติดตาม ไทยทัศนา ย้อนหลัง

ไทยทัศนา : (1) วัดเบญจมบพิตร กรุงเทพฯ

ไทยทัศนา : (2) วัดสุวรรณาราม ฝั่งธนบุรี

ไทยทัศนา : (3) วัดราชโอรส ฝั่งธนบุรี

ไทยทัศนา : (4) วัดโสมนัสวิหาร กรุงเทพฯ

ไทยทัศนา : (5) วัดสุวรรณดาราราม อยุธยา

ไทยทัศนา : (6) วัดเสนาสนาราม อยุธยา

ไทยทัศนา : (7) วัดจันทบุรี สระบุรี

ไทยทัศนา : (8) วัดสมุหประดิษฐาราม สระบุรี

ไทยทัศนา : (9) วัดกัลยาณมิตร ฝั่งธนบุรี

ไทยทัศนา : (10) วัดบางขุนเทียนใน ฝั่งธนบุรี

ไทยทัศนา : (11) วัดซางตาครู้ส ฝั่งธนบุรี

ไทยทัศนา : (12) วัดบางขุนเทียนนอก ฝั่งธนบุรี

ไทยทัศนา : (13) วัดบางกะพ้อม สมุทรสงคราม