นักวิชาการ มองว่า ประวัติศาสตร์ชาตินิยม มีส่วนสร้างทัศนคติเชิงลบในการมองเพื่อนบ้านเป็นผู้ร้าย ถือเป็นอุปสรรคสำคัญในการก้าวเข้าสู่การเป็นประชาคมอาเซียน

    
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ อรรถพล อนันตวรสกุล อาจารย์ประจำคณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เปิดเผยว่า แบบเรียนทางประวัติศาสตร์ของไทย รวมถึงสื่อภาพยนตร์บางเรื่อง บางตอน แอบแผงไปด้วยแนวคิดชาตินิยม ถือเป็นหนึ่งในอุปสรรคที่สำคัญในการอยู่ร่วมกับประเทศเพื่อนบ้าน

หากประเทศไทย ต้องการให้ประชาคมอาเซียนเกิดขึ้นจริง ผู้ใหญ่ในสังคมควรยุติการผลิตซ้ำความคิดชาตินิยม ที่มักหยิบยกเอาเพียงบางช่วงบางตอนของประวัติศาสตร์มานำเสนอ และสร้างภาพให้เพื่อนบ้านเป็นผู้ร้าย 

    
ด้านศาสตราจารย์ชัยวัฒน์ สถาอานันท์ อาจารย์ประจำคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กล่าวว่า ปัจจุบันยังมีหน่วยงานภาครัฐ รวมถึงคนบางกลุ่ม ยังมีทัศนคติที่เชื่อว่า ความแตกต่างด้านการเมือง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม เป็นอุปสรรคในการก้าวเข้าสู่ประชาคมอาเซียน และมีความพยายามที่จะปรับเปลี่ยนให้ทุกอย่างมาเป็นเหมือนกัน ซึ่งไม่ใช่แนวทางการปฏิบัติที่ถูกต้อง เนื่องจากขาดความสอดคล้องกับข้อเท็จจริง 
        
ที่ผ่านมา ประเทศไทยมีการจัดหลักสูตรการเรียน ที่มีสาระความรู้เกี่ยวกับประเทศเพื่อนบ้านมากขึ้น แต่เนื้อหาส่วนใหญ่ เป็นเพียงข้อมูลพื้นฐาน เช่น คำทักทายเบื้องต้น หน่วยเงิน  ธง  อาหาร  และชุดประจำชาติเท่านั้น 

แต่ยังขาดองค์ความรู้ในบริบทด้านการอยู่ร่วมกัน ด้วยความเข้าใจความแตกต่างในฐานะข้อเท็จจริง จึงอาจกลายเป็นอุปรรคในการเปิดประชาคมอาเซียนในอนาคต