ในช่วงที่กระแสละครเรื่องบางระจัน ทางช่อง 3 กำลังมาแรง  นักวิชาการ ด้านประวัติศาสตร์ วิเคราะห์ว่าพลอตเรื่องแบบนี้ จะยังได้รับความนิยม เพราะตรงกับรสนิยมการชมละครของคนไทย และชี้ว่าความเข้าใจประวัติศาสตร์ของคนส่วนใหญ่ มักเป็นจินตนาการจากผู้สร้างละคร และผู้เขียนนิยาย

    
ในงานเสวนาเรื่อง “ศึกบางระจัน: พงศาวดาร-เรื่องจริง-และที่อิงนิยาย”   อาจารย์ลลิตา หาญวงษ์ อาจารย์ภาควิชาประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม  หนึ่งในวิทยากร  เปิดเผยว่าความทรงจำของคนไทยเกี่ยวกับประวัติศาสตร์   ส่วนใหญ่ไม่ได้เกิดจากการอ่านหนังสือ  แต่จะรับรู้ตำนานเรื่องเล่า  และป็อปคัลเจอร์ เช่น นิยาย ละคร หนัง และเพลง เป็นหลัก    เพราะสังคมไทยไม่ใช่สังคมที่เสพงานทางประวัติศาสตร์มากนัก ความเข้าใจเรื่องประวัติศาสตร์ จึงผูกโยงกับจินตนาการของผู้เขียน ผู้ทำละครหรือภาพยนตร์

นอกจากนี้ยังตั้งข้อสังเกตว่าสาเหตุที่ละครประวัติศาสตร์อย่างบางระจันยังขายได้   เป็นเพราะคนไทยชอบเรื่องราวรักๆใคร่ๆของตัวเอกในละครมากกว่าเนื้อหาทางประวัติศาสตร์

    
​ส่วน รองศาสตราจารย์สุเนตร ชุตินธรานนท์ คณบดีบัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ชี้ว่าข้อมูลเกี่ยวกับบางระจัน   ในบันทึกสมัยอยุธยามีน้อยมาก  แต่ระยะหลังกลับมีรายละเอียดมากมายในพงศาวดารที่ชำระขึ้นใหม่ ในสมัยรัชกาลที่ 4   จึงเป็นไปได้ที่จะมีการแต่งเติมเรื่องราวขึ้นภายหลัง

โดยหากดูหลักฐานจากบันทึกสมัยอยุธยา เช่น คำให้การชาวกรุงเก่า ร่วมกับพงศาวดารอื่นๆ  จะพบข้อมูลที่บ่งชี้ว่า บ้านบางระจันเริ่มต้นจากการรวมตัวของชาวบ้าน  เพื่อป้องกันตนเองการรุกรานของกองทัพขนาดใหญ่ แต่ต่อมารัฐอยุธยาพยายามเข้าไปควบคุม เพราะหากปล่อยไว้อาจกลายเป็นกำลังซ่องสุมของฝ่ายตรงข้าม

นอกจากนี้ รองศาสตราจารย์สุเนตร ยังระบุว่าโดยปกติแล้วประวัติศาสตร์ชาติไทยจะพูดถึงสามัญชนน้อยมาก  ยกเว้นเรื่องบางระจัน ที่พูดถึงมากเป็นพิเศษ  เพราะแก่นเรื่องสอดคล้องกับการเขียนประวัติศาสตร์ของรัฐไทยนั่นคือการปกป้องเอกราชของชาติไทย