สถาปัตยกรรมสมัยใหม่ที่ก่อสร้างหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 ที่คนบางกลุ่มเรียกว่า สถาปัตยกรรมคณะราษฎร นักวิชาการที่เชี่ยวชาญด้านสถาปัตยกรรมและประวัติศาสตร์ มองว่า สิ่งปลูกสร้างเหล่านี้มีคุณค่าอย่างยิ่ง ในฐานะบันทึกความทรงจำทางประวัติศาสตร์ 

 

เวทีเสวนา "มรดกและวัธนธัม จอมพล ป. ในเมืองไทย" ซึ่งจัดโดย นิตยสารสารคดี ร่วมกับร้านหนังสือริมขอบฟ้า ถนนราชดำเนินนอก เนื่องในสัปดาห์ร้านหนังสืออิสระครั้งที่ 2 และในโอกาสที่ตรงกับเดือนเกิดของจอมพล ป. พิบูลสงคราม อดีตนายกรัฐมนตรี และเป็นหนึ่งในคณะราษฎรที่ก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครอง เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2475 อันนำมาซึ่งความเปลี่ยนแปลงของสังคมที่สำคัญหลายด้าน

 

ประเด็นหนึ่งที่น่าสนใจจากเวที คือการรักษามรดกด้านสถาปัตยกรรมสมัยใหม่ หรือโมเดิร์น อาร์คิเท็คเจอร์ ที่สร้างขึ้นระหว่างปี 2475-2490 หรือที่คนบางกลุ่มเรียกว่า "สถาปัตยกรรมคณะราษฎร" ในฐานะอนุสรณ์สถาน หรือสิ่งปลูกสร้างที่บันทึกความทรงจำทางประวัติศาสตร์

 

อย่างตึกแถวตลอดแนวถนนราชดำเนินกลาง สไตล์โมเดิร์นยุคแรกของประเทศไทย ที่สร้างหลังเปลี่ยนแปลงการปกครองสู่ระบอบประชาธิปไตย ด้วยรูปแบบที่เรียบง่าย  ลดทอนรายละเอียด  ไม่ตกแต่งรายละเอียด  ตลอดจนสร้างด้วยคอนกรีตเสริมเหล็ก และไม่มีหลังคา

 

หรือ อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ที่สร้างขึ้นในสมัยรัฐบาลจอมพล ป. เพื่อรำลึกถึงการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ตลอดจนหลัก 6 ประการของคณะราษฎร และเป็นศูนย์กลางความเจริญของประเทศ

 

อย่างไรก็ตาม  ผู้เชี่ยวชาญด้านสถาปัตยกรรมสมัยใหม่ เห็นว่า หลังปี 2490 มีกระบวนการทำให้หลงลืมความทรงจำทางประวัติศาสตร์ที่ซ่อนในสถาปัตยกรรม และถูกประเมินจากสังคมในระดับที่ต่ำกว่าต่างประเทศ

 

เช่น อาคารศาลฎีกา ถนนราชดำเนินนอก ที่สร้างขึ้นในสมัยรัฐบอลจอมพล ป. เพื่อเป็นอนุสรณ์สถานในเหตุการณ์ที่ไทยเป็นเอกสารทางการศาล ในปี 2481 แต่ขณะนี้ถูกทุบทำลายเพื่อสร้างอาคารศาลฎีกาหลังใหม่ด้วยสถาปัตยกรรมไทย 

 

ด้านนายเอนก นาวิกมูล นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์ กล่าวว่า จอมพล ป. ได้สร้างมรดกทางวัฒนธรรมหลายประการ แต่ขณะเดียวกันทำลายความทรงจำที่มีค่าหลายอย่าง เช่น วังวินด์เซอร์ของสมเด็จเจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศฯสยามมกุฏราชกุมาร เพื่อก่อสร้างสนามกีฬาแห่งชาติ  แต่โดยรวมแล้ว ในช่วงที่ จอมพล ป.  ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ได้สร้างค่านิยมที่ดีงามหลายประการจากแนวคิดชาตินิยม และเป็นสีสันในแง่การศึกษาประวัติศาสตร์